غروب روز دوشنبه مورخه ۳/۳/۸۹ پس از شرکت در جلسه اتاق فکر صدا و سیما، بنا به دعوت قبلی همراه با مدیرکل و اعضای شورای مدیران صدا و سیمای مازندران، توفیق یافتم تا از منحصر به فردترین کشتارگاه صنعتی مازندران واقع در جاده ساری-جویبار بازدید ۳ ساعته ای داشته باشم.
این کشتارگاه بزرگ صنعتی که در سال ۸۲ کلنگ خورده و در سال ۸۴ به بهره برداری رسید و با توجه به رعایت تمامی استانداردهای فنی و حرفه ای و بهداشتی و قانون کار و غیره، تقریباً می توان گفت که یکی از بزرگترین مشارکت ها و سرمایه گذاری های بخش خصوصی در مازندران محسوب می گردد.
این پروژه دارای دو بخش کثیف و تمیز است که طبعا! بخش کثیف آن مربوط به مرحله استقرار دام ها، تعلیف و میدان فروش است و در بخش تمیز که رعایت نکات بهداشتی به اوج می رسد، مربوط به ذبح شرعی و عملیات کامل سلاخی و قصابی است که بطور نیمه مکانیزه، گوشت از سایر قسمتهای دامی به شکل کاملاً مدرن جدا شده و فقط لاشه های دامی به قسمت "جمود نعشی" که محل نگهداری ۲۴ ساعته لاشه ها در دمای یخچالی جهت برگرداندن از حالت "جمود و انقباض پس از کشتار به حالت اولیه است"، منتقل شده و پس از آن به قسمت بسته بندی و یا تحویل به قصابان و ارسال به مراکز فروش انتقال داده می شود.
البته گمان بر آن بود که این پروژه، در چشم انداز اولیه کاملاً مقرون به صرفه جلوه کرده و بعنوان یک تجربه موفق جهت استمرار و یا افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی در هر یک از بخشهای اقتصادی مازندران انگیزه ایجاد کند، که متاسفانه اینگونه نشد!
چرا که این کشتارگاه با ظرفیت کشتار حداقل ۶۰ گاو و گوسفند در ساعت، با توجه به گستردگی کارهایی که انجام می پذیرد، با توجیه اشتغالزایی حداقل ۵۰۰ نفر افتتاح شده بود و در مرحله آغازین نیز ۲۵۰ نفر را بکار گرفته و تجمیعی از نفرات و مهارتها را نیز تشکیل داده بود! اما به دلایلی که ذیلاً خواهد آمد، هم اکنون این کشتارگاه، حتی روزی ۶۰ راس دام نیز کشتار نمی کند و تعداد نفرات شاغل در آن نیز به ۱۵۰ نفر تقلیل یافته و بر اساس آخرین محاسبات تا یک ماه آینده، قرار است حداقل با اخراج ۱۰۰ نفر دیگر، این تعداد به ۵۰ نفر نیز تعدیل یابد!
چون که با گذشت زمان، گویا ورق بخت از این سرمایه گذار قائم شهری برگشت، سرمایه گذاری که خود از خانواده معظم شهداست و تا کنون ۱۰ کشتارگاه در کشور احداث کرده و این پروژه مدرن ترین و بزرگترین آنهاست! کسی که خود سالهاست در قائم شهر کشتارگاه داشته و اصطلاحاً خودش اینکاره هست و همه کارهایش از روی حساب و کتاب انجام می پذیرد! کسی که با بازدیدها و سفرهای علمی متعدد به کشورهای پیشرفته آخرین پیشرفتها و صنایع آنها را دیده و این پروژه را مبتنی بر آخرین یافته های صنعتی احداث کرده است!
متاسفانه مدیریت اجرایی استان نتوانست به تعهدها و مفاد قراردادهایش که لازمه موفقیت در این سرمایه گذاری بزرگ و پر ریسک بوده، عمل کند، تا جایی که به ضرس قاطع می توان مدعی شد که این کشتارگاه بزرگ صنعتی مازندران به دلیل مواجه شدن با مشکلات پیش بینی نشده ذیل عملاً در سراشیبی ورشکستگی و تعطیلی و یا حداقل تعدیل غیر معقول و غیر اقتصادی است!چرا که نه تنها به محاسبات بازگشت معقول سود ناشی از میزان سرمایه گذاری اش نرسیده، بلکه نگران رسیدن به مرز عدم قدرت پرداخت دیون و تعهدات بانکی و سایر تعهدات معمول شده است!
جالب است بدانید که در تمام استانها که کشتارگاه صنعتی احداث شده، علیرغم همه مقاومتها و سودجویی ها، با حمایت قاطع مدیران ذیربط استانی، تمام فعالیتهای سنتی تعطیل شده و کشتارگاه های صنعتی در سقف ظرفیتهای کاری خود در حال کار و فعالیت اند!
مشکلات پیش بینی نشده ذیل اگر چه به لحاظ تعداد کم اند، لیکن در محتوا بسیار عمیق و اساسی اند:
۱-علیرغم اینکه قرار بود تمامی کشتارگاههای سنتی و غیر بهداشتی مازندران تعطیل شده و همه کشتارها در این کشتارگاه انجام پذیرد، متاسفانه با تسلیم مدیریت اجرایی استان و شهرستانها در برابر اعتراض تعدادی از قصابان شهرها، فقط کشتارگاههای سنتی ساری و قائم شهر و نیز جویبار تعطیل شد! و بقیه شهرها به همان شکل گذشته به کشتار غیر بهداشتی خود ادامه داده اند!تذکر اینکه کشتارگاه قائم شهر مربوط به خودش بوده است!
۲-علاوه بر آن با میدانداری مسئولین استان و شهرستان در سالهای قبل، کشتارگاه بزرگ و مشابه دیگری در بندپی بابل احداث شد که بزودی به بهره برداری اجرایی می رسد!
۳-در حالیکه همین کشتارگاه هم توجیه اقتصادی خود را از دست داده، متاسفانه با کمک مدیریت اجرایی استان، مجوز احداث یک کشتارگاه صنعتی بزرگ دیگر در قائم شهر نیز صادر گردید و قرار است بزودی کلنگ احداث آن زده شود!
*بندهای ۲ و ۳ عملاً باز هم از ایجاد پروژه های بدون توجیه صنعتی در مازندران حکایت می کند، مشابه اعلام احداث پالایشگاه نفت بهشهر پس از تصویب پالایشگاه نفت در ساری و نیز احداث کارخانه خودروسازی ساری پس از احداث کارخانه خودروسازی در بابل!!
۴-استان نتوانست با تامین زیرساخت های دامداری، امکان خودکفایی دامی را برای خود فراهم کند، تا جائیکه حدود ۸۵٪ نیازهای دامی این کشتارگاه از سایر استانهای کشور، شامل خراسان و سیستان و بلوچستان، گلستان، کرمانشاه و غیره تامین می شود!
بهر حال اگر چه قصد بزرگ نمایی و یا خدای نکرده سیاه نمایی ندارم، ولی این سئوال برایم مطرح شده است که آیا این شرط انصاف است که در قبال یک سرمایه گذاری چند میلیاردی از جانب بخش خصوصی، آن هم در زمینه های بهداشتی و غذایی، مدیران اجرایی استان تعصب و تحرک چندانی در قبال عمل به تعهدات خویش نشان نداده و تازه، مجوزات جدید هم بدهند؟!
راستی ما با چه الگویی همچنان منتظر مراجعه سرمایه گذاران بخش خصوصی به مازندران و یا توسعه سرمایه گذاری همین سرمایه گذاران موجود هستیم در حالیکه پرونده حمایتی ما از سرمایه گذاران قبلی تا این اندازه ذهنیت زاست و امنیت سرمایه گذاری را زیر سئوال می برد؟!
اما علیرغم همه این تلخکامی ها شاهد چند کار ابتکاری دیگر در این مجموعه بودیم که ذکرش خالی از لطف نیست و اتفاقاً خیلی هم امیدوارکننده و امید بخش است!
الف-تبدیل همه فاضلاب ها و پسابها به آب شرب بهداشتی، یکی از این کارهای لطیف است که در زمین وسیعی با احداث حوضچه های متعدد و فعالیتهای مستمر تاسیساتی و از بین بردن باکتری ها طی چند روز و چندین مرحله که با رعایت نکات بالای فنی و بهداشتی همراه است، نهایتاً کار به جایی می رسد که علیرغم وسعت تولید فاضلاب های خونین و کاملاً خطرناک، ما در خروجی این پروژه اصلاً شاهد فاضلاب کثیف و خونابه و شیرابه و غیره نبوده، بلکه نظاره گر آب شرب بهداشتی هستیم که البته بخاطر احتیاط ها و ترسهای معمول بهداشتی، این آب تولیدی به رودخانه همجوار رفته و در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد!
ب-تولید گاز و برق از زباله ها و پسماندها، یکی از جالب ترین و ابتکاری ترین کارهایی است که به شکل کاملاً سمبلیک و نمادین در حال انجام است، تا جائیکه مدعی خرید کامل زباله های شهر ساری و تبدیل آن به انرژی و سوخت در آینده اند! این صنعت که با تاسیسات ساده ای هم احداث شد، در نوع خود بسیار جالب است و عملاً با مخزنی عمیق، این فشارندگی اولیه فراهم شده و با بکارگیری موتورهای ژنراتوری و غیره، همزمان هم شاهد تولید برق و هم سوخت گاز با قدرت و حجم بسیار بالا هستیم که البته این پروژه هم در بازدید از شرکتهای آلمانی کلید خورد.
در پایان مجدداً لازم می دانم تا توجه مسئولین را به بررسی هر چه دقیق تر وضعیت سرمایه گذاری بخش خصوصی در مازندران جلب کرده و تاکید کنم که بهترین مشوق سرمایه گذارها و سرمایه گذاری بخش خصوصی در مازندران، قطع یقین بهبود اوضاع کسانی است که پیش و بیش از همه وارد این وادی شده و ریسک اولیه را متقبل و متحمل شده اند!
صادقعلی رنجبر-عضو هیئت علمی دانشگاه-۶/۳/۸۹
